Zdrada to, w moim przekonaniu, jedno z kluczowych pojęć określających relacje pomiędzy odmieńcem a organizacją społeczną / wspólnotą. Przez "odmieńca" rozumiem tu nie po prostu "geja" czy "lesbijkę" (jako formacje tożsamościowe), ani też osoby uprawiające seks z osobami tej samej płci (na tyle, na ile da się ową płeć określić). Kategoria odmieńca jest zarówno pojemniejsza, jak i węższa. Węższa, bo nie każda zdeklarowana lesbijka i nie każdy zdeklarowany gej będzie utożsamiać się z odmieńczą postawą wobec świata (wiele i wielu będzie stawiać na "normalność"). Pojemniejsza, bo jednopłciowe relacje seksualno-miłosne to nie jedyny, a nawet nie konieczny, wyznacznik odmieńczości.
Odmieniec to ktoś odklejony od wspólnoty; ktoś, kto uczestniczy w niej, w najlepszym razie, warunkowo i nigdy nie jest w niej bezpiecznie zakorzeniony.
Genet i Manning, za cenę więzienia i infamii, odrzucili pewien porządek społeczno-polityczny oraz etyczne kodeksy, które ów porządek legitymizują i podtrzymują. Genetowska zdrada miała, być może, ogólniejszy charakter: była to zdrada nie tylko państwa z jego systemem prawnym, ale także, być może, wspólnotowości jako takiej. Czyn Manninga -- pomimo globalnych konsekwencji -- wydaje się bardziej sytuacyjny: Manning złamał prawo w konkretnym celu, którym (jak przynajmniej powiada nam dominująca liberalno-progresywna narracja) miało być uświadomienie ludziom w Ameryce i na całym świecie niegodziwości popełnianych w imię szerzenia dobra i demokracji.
Nie ma w gruncie rzeczy odpowiedzi na pytanie "w czyim interesie" działał Genet bądź Manning. Trudno znaleźć tożsamości czy wspólnoty, które miałyby odnieść korzyści wskutek ich zdradzieckich działań. Wręcz przeciwnie: ich postępowanie uderza w zastane relacje i tożsamości. Owszem: można ubrać Manninga w retorykę obrony fundamentalnych ideałów amerykańskiej demokracji, sprawiedliwości społecznej, transparentności władzy, poszanowania praw człowieka itp. Ale ta retoryka nie przesłoni przecież faktu, że, po pierwsze, zwłaszcza jako żołnierz, Manning z całą pewnością dopuścił się zdrady interesu państwa, a po drugie, jako odmieniec, dopuścił się zdrady interesu (amerykańskiej) społeczności LGBT, która przecież nie takich bohaterów chce promować w celu uzyskania (o ironio!) swobodnego dostępu do służby wojskowej czy też prawa do zawierania małżeństw jednopłciowych. (Ogromne kontrowersje wokół wyboru Manninga na honorowego ambasadora planowanej parady LGBT w San Francisco są w tym kontekście niezwykle wymowne.)
Narracje, jakie narosły wokół zdrady Manninga, podzieliłbym z grubsza na trzy rodzaje. Jeden -- nazwałbym go liberalnym -- prywatyzuje i patologizuje jego zachowanie, upatrując jego źródeł w niestabilności psychicznej spowodowanej głównie odmieńczą seksualnością. Drugi -- konserwatywny -- nazywa Bradleya po prostu zdrajcą ("angry gay traitor"), a w samym akcie zdrady widzi potwierdzenie "esencjalnej" obcości odmieńca w zdrowym ciele wspólnoty. Wreszcie trzeci rodzaj narracji -- progresywny czy (w ogólnym sensie) lewicowy -- idealizuje Manninga jako obrońcę praw i wolności, do której to roli przyczynił się najpewniej jego mniejszościowy, "homoseksualny" status. (Oczywiście ta pospieszna klasyfikacja oferuje zaledwie punkty orientacyjne; w praktyce różne narracje stykają się ze sobą, przeplatają, fluktuują.) Trudno właściwie powiedzieć, do której z tych perspektyw powinno być najbliżej narracji kłirowej. Prywatne jest w niej ściśle połączone z publicznym; seksualne implikuje polityczne i odwrotnie. Manning jest zarówno pedalskim zdrajcą, jak i naiwnym idealistą. Manning pragnie.
Poświęcona Manningowi praca pt. "I want / Pragnę" znalazła się wśród innych prac składających się na wystawę "Złość. Własnym głosem o sobie", która miała miejsce w krakowskim Bunkrze Sztuki w dniach 15-26 maja 2013 r., w ramach Queerowego Maja. Więcej na temat pracy można przeczytać tutaj.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz